Ziemniak (Solanum tuberosum L.) to gatunek byliny należący do rodziny psiankowatych. Roślina wywodzi się z Andów, gdzie udomowiono ją 8 tysięcy lat temu. Ziemniak został przywieziony do Europy w końcu XVI wieku. W ciągu następnych stuleci stał się integralną częścią wielu kuchni z całego świata.
Do Polski trafiły za sprawą Jana III Sobieskiego, który ofiarował je Marysieńce jako ozdobę ogrodu.
Bulwy po poddaniu obróbce cieplnej stanowią cenny pokarm człowieka. Cały naziemny pęd-łodyga, liście i kwiaty są trujące, ponieważ zawierają solaninę, która powoduje zatrucia pokarmowe. Jeśli ziemniak dłuższy czas jest wystawiony na działanie światła i skórka zzielenieje, staje się również trujący. Duże stężenie solaniny występuje w kiełkach i oczkach, dlatego powinny zostać usunięte przed spożyciem.
Wartości odżywcze ziemniaka
- Czy wiesz, że ziemniaki mają więcej witaminy C niż jabłka i dynia, a tyle samo co cukinia. Mają też 5 razy mniej kalorii niż makarony i kasze. Muszą być jednak odpowiednio przyrządzone, by nie straciły witamin i minerałów. Tak często je jemy, że nie zastanawiamy się, ile mają zalet.
- Ziemniaki prawie nie zawierają tłuszczu (około 0,1 %), są stosunkowo niskokaloryczne (66 kcal w 100 g), bardzo lekkostrawne i łatwo przyswajalne, wyraźnie zasadotwórcze (+7), bogate w potas i magnez.
- Mają też nieco wapnia, żelaza, miedzi, fosforu, a także manganu, sodu, chloru, fluoru, jodu i siarki.
- Znajduje się w nich po trochu niemal wszystkich witamin: A, B1, B2, B3, B6, PP oraz zależnie od pory roku, więcej lub mniej witaminy C (po zbiorach 30 mg, a potem coraz mniej, aż do 5 mg wiosną). Witaminy nie występują w dużych ilościach, ponieważ jednak jadamy je codziennie, są istotnym ich źródłem.
- Trzeba jeszcze dodać, że ziemniaki są niezłym źródłem błonnika. W wersji „mundurkowej” mają go 5 razy więcej niż banany. A ten ułatwia trawienie, pomaga w walce z nadwagą i obniża poziom cholesterolu, a poza tym mają białko w „najlepszym gatunku”. Mało go, ale jest bardzo dobre.
- Badacze odkryli, że apiraza — enzym zawarty w ziemniakach skutecznie przeciwdziała zawałom serca i udarom mózgu
Jak gotować ziemniaki?
Większość witamin, które posiada bulwa ziemniaka, jest rozpuszczalna w wodzie. Podobnie rzecz się ma z dużą ilością związków mineralnych, tych najłatwiej przyswajalnych i rozpuszczalnych. Najwięcej wartości zachowują ziemniaczki pieczone ze skórką lub gotowane na parze.
Jeśli już gotujemy ziemniaki w wodzie, dajmy jej tylko tyle, by wyparowała. Oczywiście nie za mało, bo przypalimy ziemniaki. Gdy zostanie jej niewiele, zawsze możemy zużyć do zupy lub sosu. Ja co prawda nie posiadam parowaru, ale mam bardzo fajną wkładkę do gotowania na parze. Wykonana jest ze stali nierdzewnej i rozkłada się tak, że pasuje i do małego i do tego całkiem dużego garnka. Bardzo praktyczna. Nie zajmuje prawie miejsca w kuchni, a jest bardzo przydatna nie tylko do gotowania ziemniaków.
Jest jeszcze jedna ważna sprawa. Ziemniaki należy obierać możliwie jak najcieniej. Bezpośrednio pod warstwą korkową skórki znajdują się bowiem najcenniejsze skarby odżywcze: niezwykle wartościowe białko, witaminy sole mineralne itd.
Im bliżej środka bulwy, tym więcej skrobi. A skrobia z ziemniaków jest również cenna. Stanowi 95-99 % ogólnej zawartości i musi zostać poddana obróbce termicznej. Jej ilość i rodzaj stanowią o przydatności tego produktu. Polska jest na 8 miejscu po Chinach, Indiach, Rosji, Ukrainie, Stanach Zjednoczonych i Bangladeszu, jeśli chodzi o ilość i areał uprawianych ziemniaków. Zważywszy na powierzchnię naszego kraju, jest to wynik imponujący. Nie na darmo mówi się, że Polska „ziemniakiem stoi”. Jest to warzywo spożywane w Polsce spośród innych w największej ilości. Na każdego Polaka przypada rocznie 121 kg ziemniaków, podczas gdy w Europie Zachodniej ta liczba jest już o połowę niższa.
Poznaniacy uczcili ziemniaka, stawiając mu pomnik Pyry (wielki głaz narzutowy w kształcie ziemniaka z tabliczką upamiętniającą) na Łęgach Dembińskich. Natomiast w Biesiekierzu (gmina Kołobrzeg) znajduje się największy na świecie monument ziemniaka. Pomnik ze stelażem ma 9 m wysokości, a sama bulwa 3.95 metra. Tak uczczono wyhodowanie nowej odmiany w tamtejszej „Hodowli ziemniaka”.
Byłam, widziałam i zrobiłam zdjęcie ziemniaczanego pomnika.
Na moim blogu gotuje dla Was już od 8 lat. Uwielbiam dzielić się moimi domowymi przepisami, które smakują mojej rodzinie. Koniecznie daj znać, jak smakowały Ci moje przepisy w komentarzach 🙂
